Box 3 in 2023

Naar aanleiding van het kerstarrest van de Hoge Raad over box 3 eind 2021 is het wettelijke stelsel van belastingheffing over privévermogen door de Overbruggingswet box 3 ingrijpend gewijzigd. Hoe zit het huidige systeem per 2023 in elkaar? En wat betekent dat voor de belasting die u over uw vermogen moet betalen?

Forfaitaire percentages

De regering is druk bezig om (vermoedelijk) vanaf 2027 belastingheffing over het werkelijke rendement mogelijk te maken. Tot die tijd wordt in box 3 nog steeds van forfaitaire (voor iedereen gelijk veronderstelde) rendementen uitgegaan, berekend over de waarde van het vermogen per 1 januari (peildatum) van het belastingjaar. Echter, anders dan voorheen bepaalt nu de samenstelling van het vermogen het forfaitaire inkomen. Het vermogen in box 3 wordt onderverdeeld in drie categorieën: ‘banktegoeden’, ‘overige bezittingen’ en ‘schulden’. Voor elke categorie geldt een apart forfaitair percentage.

Basis voor forfaitaire percentages

Voor de categorieën ‘banktegoeden’ en ‘schulden’ vormen gegevens in het betreffende belastingjaar de basis om het forfaitaire percentage vast te stellen. Waardoor deze percentages pas na afloop van het belastingjaar definitief kunnen worden vastgesteld. Het forfaitaire percentage voor de categorie ‘overige bezittingen’ is gebaseerd op langjarige gemiddelde rendementen uit het verleden voor aandelen, onroerend goed en obligaties. Dit percentage staat al wél vooraf vast en bedraagt 6,17% voor 2023. Zelfs het percentage voor 2024 kan inmiddels al worden berekend en komt uit op 6,04%.

Categorie	Banktegoeden	Overige bezittingen	Schulden
Wat?	Rekeningsaldi, spaargeld, deposito’s, contant geld	Bezittingen die *niet* onder ‘banktegoeden’ vallen	Schulden die niet in box 1 of box 2 zitten, voor zover boven een drempel van € 3.400 p.p.
Basis voor vaststelling forfaitair rendement	Gemiddelde rendement op deposito’s van huishoudens met een opzegtermijn van maximaal 3 maanden	Som van 53% van het langetermijnrendement op onroerende zaken, 33% van het langetermijnrendement op aandelen en 14% van het langetermijnrendement op obligaties	Gemiddelde rentepercentage over het totale uitstaande bedrag aan woninghypotheken van huishoudens
Tijdstip vaststelling forfaitair rendement	Achteraf	Vooraf	Achteraf
Forfaitair rendement 2023	Voorlopige schatting: 0,9%	6,17%	Voorlopige schatting: 2,5%

Berekening belasting box 3

Door per categorie het toepasselijke percentage te vermenigvuldigen met de waarde in die categorie en de uitkomsten te salderen wordt het ‘rendement’ bepaald. Vervolgens wordt het ‘effectieve rendementspercentage’ berekend door het aldus berekende rendement te delen door de ‘rendementsgrondslag’, het saldo van bezittingen en schulden. Het ‘voordeel uit sparen en beleggen’ wordt berekend door het effectieve rendementspercentage te vermenigvuldigen met de ‘grondslag sparen en beleggen’, de rendementsgrondslag na aftrek van het ‘heffingvrije vermogen’ van € 57.000 per persoon. De verschuldigde belasting in 2023 is dan 32% van het voordeel uit sparen en beleggen.

Voorbeeldberekening box 3 in 2023

		forfaitair % *	rendement
banktegoeden	200.000	0,90%	1.800
overige bezittingen	1.200.000	6,17%	74.040
schulden	400.000 -/-	2,50%	10.000 -/-
rendementsgrondslag	1.000.000		65.840
heffingvrij vermogen	57.000 -/-
grondslag sparen & beleggen	943.000

effectief rendementspercentage	65.840 gedeeld door 1.000.000 = 6.58%
voordeel uit sparen en beleggen	943.000 x 6,58% = 62.049
belasting box 3	32% x 62.049 = 19.855

* de precentages voor banktegoeden en schulden worden na afloop van het belastingjaar definitief berekend.

Fiscaal partners

Volgens de wettekst in 2023 bepaalt een belastingplichtige zijn of haar effectieve rendementspercentage op basis van de bezittingen en schulden die behoren tot zijn of haar rendementsgrondslag. Bij fiscaal partners die ongehuwd zijn of gehuwd zijn op huwelijksvoorwaarden kan dat ertoe leiden dat het effectieve rendementspercentage van de ene partner relatief laag uitvalt, doordat die overwegend spaargeld bezit. Terwijl het effectieve rendementspercentage van de andere partner juist relatief hoog uitvalt, doordat die overwegend ‘overige bezittingen’ heeft.

Fiscaal partners berekenen hun ‘gezamenlijke grondslag sparen en beleggen’ door de bezittingen en schulden van hen samen te salderen en hier vervolgens ieders heffingvrije vermogen van af te trekken. De belastingwet biedt vervolgens aan fiscaal partners de mogelijkheid om hun gezamenlijke grondslag sparen en beleggen bij de aangifte inkomstenbelasting in een zelf te kiezen verhouding onderling te verdelen. Het ligt dan voor de hand dat zij hun gezamenlijke grondslag sparen en beleggen zo veel mogelijk zullen toedelen aan de partner met het laagste effectieve rendementspercentage.